Dlaczego to takie ważne?
W dobie cyfryzacji i otwartych danych, mieszkańcy oczekują łatwego dostępu do informacji o finansach publicznych swoich miast. Niestety, wyniki naszego badania wskazują, że większość gmin nadal publikuje budżety w formatach trudnych do przetworzenia, co stanowi barierę w zrozumieniu, na co wydawane są ich podatki.
W dzisiejszych czasach, gdy informacja i przejrzystość są nieodzowne, dostęp do danych finansowych gmin jest kluczowym elementem demokracji. Obywatele mają prawo wiedzieć, jak wykorzystywane są ich pieniądze, a otwarte dane budżetowe i sprawozdania finansowe mogą znacząco ułatwić zdobycie tej wiedzy. Mimo coraz większej świadomości na temat ważności otwartych danych, nasze badanie pokazuje, że droga do pełnej przejrzystości jest jeszcze długa.
Badanie dostępności budżetów miast – metodyka i wyniki
Nasze badanie polegało na wysłaniu emaili z zapytaniem o dostęp do informacji o budżecie do wszystkich gmin w Polsce. Do tej pory otrzymaliśmy odpowiedzi, które pozwoliły nam ocenić, jak prezentuje się sytuacja w kwestii udostępniania tych kluczowych danych. Wyniki są niepokojące – większość gmin przede wszystkim nie odpowiedziała na zapytanie. Po 3 tygodniach na naszym emailu znalazło się 323 odpowiedzi. Jednak bardziej dla nas niepokojący kolejny fakt, a mianowicie na zadane przez nas pytanie, wszystkie gminy odpowiedziały, że uchwały i sprawozdania publikują (lub nie) w formie plików PDF. Jedno miasto się wyłamało. Bytom publikuje także, drodzy Państwo w .docx!
Trzeba stwierdzić, że ocena sytuacji jest druzgocąca. Mieszkańcy mają stanowczo utrudniony dostęp do informacji o finansach publicznych w swoich miastach. Budżety publikowane są w formatach PDF lub papierowych, co znacznie utrudnia ich analizę i przetworzenie danych.
Znaczenie otwartych danych finansowych dla mieszkańców
A otwarte dane finansowe to przecież nie tylko kwestia transparentności. To również możliwość wykorzystania nowoczesnych narzędzi, takich jak aplikacje pokazujące wydatki miasta w czasie rzeczywistym, czy serwisy kalkulujące udział poszczególnych podatków w budżecie miasta na podstawie zarobków mieszkańca. Takie rozwiązania pozwalają na lepsze zrozumienie i ocenę decyzji podejmowanych przez lokalne władze.
Przykłady wykorzystania otwartych danych finansowych w zarządzaniu miastem
Jednym z przykładów może być aplikacja, która na podstawie otwartych danych budżetowych pozwala mieszkańcom śledzić, jak wydawane są środki na poszczególne projekty miejskie. Dzięki temu można na przykład zauważyć, że znaczna część budżetu przeznaczana jest na oświetlenie ulic, podczas gdy na rozwój terenów zielonych przeznacza się niewiele środków. Takie obserwacje mogą prowadzić do dyskusji i wpływać na przyszłe decyzje budżetowe. Otwarte dane finansowe umożliwiają nie tylko lepsze zrozumienie wydatków publicznych, ale również wspierają rozwój aplikacji i narzędzi, które mogą pomóc mieszkańcom w podejmowaniu świadomych decyzji. Przykładowo, aplikacja “Transparent Chennai” wykorzystuje otwarte dane budżetowe, aby pokazać mieszkańcom indyjskiego miasta Chennai, jak wydawane są ich podatki i umożliwić im zgłaszanie uwag i sugestii do władz miasta. (https://www.transparentchennai.com/).
Na podstawie właściwie udostępnionychdanych finansowych można przeprowaddzać zaawansowane analizy kosztowe
Wpływ dostępu do informacji finansowych na decyzje mieszkańców
Przejrzysty dostęp do danych finansowych umożliwia mieszkańcom nie tylko kontrolę wydatków, ale także aktywny udział w decydowaniu o przyszłości miasta. Wiedza na temat tego, na co wydawane są podatki, pozwala na formułowanie uzasadnionych postulatów i wniosków do władz miasta. Dzięki temu mieszkańcy mogą lepiej zrozumieć priorytety budżetowe i wpływać na alokację środków w sposób bardziej świadomy i celowy. Transparentność finansowa sprzyja również budowaniu zaufania pomiędzy władzami a społecznością, co jest kluczowe dla efektywnego zarządzania i rozwoju miasta. Poprzez regularne publikowanie szczegółowych raportów i analiz budżetowych, władze mogą pokazać, że dążą do odpowiedzialności i otwartości, co z kolei motywuje mieszkańców do większego zaangażowania w życie publiczne i lokalne inicjatywy. Przykładowo, aplikacja “Where Does My Money Go?” stworzona przez Open Knowledge Foundation pozwala użytkownikom na interaktywne eksplorowanie budżetu Wielkiej Brytanii, pokazując, jak ich podatki przekładają się na konkretne wydatki rządowe2. Podobne rozwiązania mogłyby zostać wdrożone na poziomie lokalnym, dając mieszkańcom realny wpływ na decyzje samorządowe.
W kierunku otwartości – co mogą zrobić gminy?
Aby poprawić sytuację, gminy powinny zacząć od publikowania budżetów i sprawozdań finansowych w formatach umożliwiających łatwe przetwarzanie danych, takich jak CSV czy XML. Ponadto, warto rozwijać platformy i aplikacje umożliwiające interaktywne eksplorowanie danych budżetowych, co z pewnością zwiększy zainteresowanie mieszkańców finansami publicznymi. Podsumowując, dostęp do otwartych danych finansowych jest kluczowy dla zwiększenia transparentności i zaangażowania obywateli w życie publiczne. Gminy, które zrozumieją tę potrzebę i podejmą kroki w kierunku otwartości, zyskają zaufanie mieszkańców i wspólnie będą mogły efektywniej kształtować przyszłość swoich społeczności.
Dane finansowe wcale nie muszą być nudne. Wystarczy tylko je w odpowiedni sposób przedstawić
Większość gmin pozostaje w tyle
Większość gmin nadal opublikowała swoje budżety i sprawozdania w formatach PDF lub papierowych, co znacznie utrudnia ich analizę i przetwarzanie. Taki format danych nie tylko zniechęca obywateli do zgłębiania, jak wydawane są ich podatki, ale również ogranicza możliwości wykorzystania tych danych przez aplikacje i serwisy internetowe. W odpowiedzi na te wyzwania, niektóre gminy zaczęły wprowadzać innowacyjne rozwiązania, takie jak publikacja danych w formatach otwartych, co ułatwia dostępność i przetwarzanie informacji. Przejście na otwarte formaty danych pozwala na lepszą współpracę między gminami a obywatelami, jak również otwiera drogę dla tworzenia aplikacji, które mogą pomagać w lepszym zrozumieniu i zarządzaniu lokalnymi finansami. Niestety, postęp w tej dziedzinie jest nierówny i wiele gmin nadal opiera się zmianom, powołując się na ograniczenia budżetowe lub brak odpowiednich umiejętności technicznych wśród personelu.
Zwiększyć nacisk
Jednym z rozwiązań, które mogłyby przyspieszyć proces adaptacji do nowoczesnych standardów, jest współpraca międzygminna oraz wsparcie ze strony rządu centralnego w formie szkoleń i funduszy na modernizację infrastruktury IT. Ponadto, istotne jest podnoszenie świadomości wśród obywateli o korzyściach płynących z otwartych danych, co mogłoby zwiększyć nacisk na gminy do dokonywania niezbędnych zmian.
Inną kwestią jest rozwój narzędzi analitycznych, które mogłyby ułatwić przetwarzanie i analizę danych finansowych gmin. Przykładowo, platformy do analizy danych mogłyby oferować gotowe szablony i narzędzia, które pomogą mieszkańcom lepiej zrozumieć, w jaki sposób wydawane są ich podatki, oraz identyfikować potencjalne obszary do optymalizacji wydatków publicznych.
Podsumowując, choć większość gmin pozostaje w tyle, jeśli chodzi o nowoczesne metody publikacji i analizy danych finansowych, istnieją jasne ścieżki do poprawy. Przejście na otwarte formaty danych, rozwój narzędzi analitycznych, współpraca międzygminna oraz wsparcie ze strony rządu mogą znacząco przyczynić się do zwiększenia transparentności i efektywności wydatków publicznych.
Znaczenie otwartych danych finansowych dla mieszkańców
Otwarte dane finansowe umożliwiają nie tylko lepsze zrozumienie wydatków publicznych, ale również wspierają rozwój aplikacji i narzędzi, które mogą pomóc mieszkańcom w podejmowaniu świadomych decyzji. Przykładowo, aplikacje wykorzystujące otwarte dane mogą pokazywać, jak zmiany w budżecie wpływają na lokalne usługi czy infrastrukturę, dając obywatelom realny wpływ na decyzje samorządowe.
Na świecie istnieje wiele przykładów miast, które z powodzeniem wdrożyły otwarte dane finansowe, umożliwiając mieszkańcom i przedsiębiorcom lepsze planowanie i zarządzanie zasobami. Takie inicjatywy nie tylko zwiększają zaufanie obywateli do władz lokalnych, ale również sprzyjają innowacjom i rozwojowi gospodarczemu. Dane pochodzące z 395 miast z próby 853 miast (46,3%) Raportu o Stanie Finansowym Miast 2022: pozwalają na generalizacje dotyczące warunków fiskalnych w miastach, co podkreśla, jak otwarte dane mogą pomóc w zrozumieniu i zarządzaniu budżetami miejskimi – https://www.nlc.org/wp-content/uploads/2022/10/2022-City-Fiscal-Conditions-Report.pdf
Wpływ dostępu do informacji finansowych na decyzje mieszkańców
Transparentny dostęp do informacji finansowych pozwala mieszkańcom na aktywny udział w życiu publicznym oraz wywieranie wpływu na decyzje dotyczące wydatków publicznych. Wiedza o tym, na co wydawane są podatki, może skłonić obywateli do większego zaangażowania w procesy decyzyjne i kontrolę nad wydatkami publicznymi.
W kierunku otwartości – co mogą zrobić gminy?
Aby zwiększyć dostępność i użyteczność danych finansowych, gminy powinny dążyć do publikacji budżetów i sprawozdań w formatach umożliwiających łatwe przetwarzanie i analizę. Wdrażanie standardów otwartych danych, szkolenia dla pracowników oraz współpraca z lokalnymi społecznościami i przedsiębiorcami mogą znacząco przyczynić się do zwiększenia transparentności finansów publicznych.
Przejście na otwarte standardyDostęp do otwartych danych finansowych jest kluczowym elementem współczesnej demokracji, umożliwiającym obywatelom kontrolę nad wydatkami publicznymi i aktywny udział w życiu społecznym. Nasze badanie pokazuje, że mimo rosnącej świadomości na temat znaczenia otwartych danych, wiele gmin w Polsce nadal ma trudności z ich udostępnieniem. Przejście na otwarte standardy danych finansowych wymaga zaangażowania i współpracy między władzami lokalnymi, mieszkańcami i sektorem technologicznym, ale korzyści płynące z takiej zmiany są nie do przecenienia. Podsumowując słowami Baracka Obamy: “Jednym z działań, które musimy podjąć, aby napędzać więcej innowacji i odkryć w sektorze prywatnym, jest udostępnianie ogromnych ilości danych Ameryki w sposób otwarty i łatwy do wykorzystania.”
