Według danych Kościoła w Polsce żyje 33 mln katolików. Jeśli jednak pod uwagę weźmiemy tylko tych, którzy wierzą we wszystkie dogmaty katolicyzmu i odliczymy wierzących w elementy pozachrześcijańskie, okaże się, że odsetek katolików w Polsce wynosi… 5 proc.

PAMIĘTAJ: Wszystkie materiały (artykuły, grafiki i wizualizacje), umieszczane na Datablog.pl i KtoRzadzi.pl, mogą być kopiowane i publikowane bez zgody autorów. Jedynym warunkiem jest podanie źródła materiału.

W 2013 r. w Polsce istniało ponad 10 tys. parafii katolickich (dane Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego). Serwis colaska.pl postanowił nanieść je wszystkie na mapę. Projekt jest wciąż rozwijany, ale do bazy danych udało się już wprowadzić dokładne lokalizacje ponad 7 tys. z nich. Właśnie tyle widnieje na mapie, która od kilku dni krąży po sieci (nie tylko polskiej). Dla wielu komentujących jest ona dowodem na ogromne przywiązanie Polaków do wiary. Wizualizacja rzeczywiście robi wrażenie, ale nie mówi nic na temat życia religijnego Polaków.

Źródło: colaska.pl

W kilka lat po wejściu Polski do UE spadek religijności Polaków dostrzegało 17 proc. ankietowanych CBOS. W tegorocznej edycji badania – aż 67 proc. Spada też liczba praktykujących katolików. Jednocześnie liczba parafii, a zatem kościołów katolickich, systematycznie rośnie. Jeszcze w 2007 r. było ich 10 082. Sześć lat później – już 10 207. Jednak te liczby wydają się najmniej paradoksalnymi w kontekście naszej wiary.

Dominicantes a communicantes

Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego od lat zbiera dane dotyczące religijności Polaków. Jej wyrazem są dwa podstawowe wskaźniki – dominicantes i communicantes. Ten pierwszy oznacza odsetek Polaków uczęszczających na niedzielne msze święte. Drugi to procent przyjmujących komunię świętą. Warto zwrócić uwagę na sposób gromadzenia danych. Procenty są wynikiem zliczania wiernych w kościołach, a nie deklaracji wiary, jak w przypadku badań CBOS. Za 100 proc. uznaje się wszystkich tzw. zobowiązanych Polaków. Są nimi wierni w wieku powyżej 7 lat, do których nie zalicza się osób chorych oraz ludzi starszych o ograniczonych możliwościach poruszania się. Na podstawie analizy struktury demograficznej przeciętnej parafii wiejskiej i miejskiej ustalono, że „zobowiązani do uczęszczania na niedzielną mszę świętą” stanowią 82 proc. wszystkich wiernych. ISKK od lat obserwuje systematyczny spadek dominicantes przy jednoczesnym wzroście communicantes.

Dane: ISKK, Wizualizacja: Piotr Kozłowski, Datablog.pl

Wierzący jak Polak

Jak wspomniano wyżej, dane zbierane przez ISKK są danymi ilościowymi, które jasno wskazują, ilu Polaków chodzi do kościoła i przyjmuje komunię świętą. Nie mówią jednak nic na temat podejścia Polaków do wiary. Pod tym względem nieocenione są raporty CBOS. Analitycy tego ośrodka zwracają uwagę na dynamiczną zmianę w podejściu Polaków do wiary i religii szczególnie po 2005 r. – roku śmierci Jana Pawła II, będącego dla wielu autorytetem moralnym. Poniższy zbiór wykresów z najnowszego raportu CBOS pt. „Zmiany w zakresie podstawowych wskaźników religijności Polaków po śmierci Jana Pawła II” pokazuje, jak zmieniała się nasza religijność w ostatnich latach.

[big] Źródło: CBOS[/big]

Dane CBOS dotyczące samookreślenia wiary pokazują, że rosnąca liczba przyjmujących komunię świętą notowana przez Instytut Statystyczny Kościoła Katolickiego nie oznacza wcale poprawy „jakości” polskiego katolicyzmu. Wręcz przeciwnie. W ostatnich latach odsetek wierzących „na swój własny sposób” wzrósł z 32 do 52 proc. Do wskazań Kościoła stosuje się obecnie niecałe 40 proc. Polaków (w 2005 r. – 66 proc.). Tymczasem bycie katolikiem powinno oznaczać znajomość i akceptację religijnych dogmatów i uczestnictwo w obrządkach. A jak jest z tym u Polaków?

Warto przeczytać: Islam staje się największą religią świata.

Jak wylicza Joanna Radzikowska w „Polityce”: 82 proc. respondentów deklaruje wiarę w to, że Bóg wysłuchuje modlitw. Jednocześnie regularnie modli się niecała połowa polskich katolików. 70 proc. wierzy w Sąd Ostateczny, w nieśmiertelną duszę człowieka i w cuda. W to, że również zwierzęta mają nieśmiertelną duszę, wierzy 36 proc. z nas. Jeszcze większy odsetek wierzy w przeznaczenie, istnienie dobrego lub złego losu i horoskopy (66 proc.). Mniej popularne od tych niezwiązanych z nauką Kościoła wierzeń są jedne z podstawowych dogmatów katolicyzmu, czyli wiara w zmartwychwstanie zmarłych (62 proc.), piekło (56 proc.) czy obciążenie grzechem pierworodnym (59 proc.).

W Podsumowaniu badania CBOS czytamy: Odsetek dorosłych Polaków, którzy wierzą we wszystkie omawiane elementy wiary katolickiej, wynosi obecnie 35 proc. Jeśli od tej grupy odliczymy tych, którzy wierzą w przynajmniej niektóre elementy wierzeń pozachrześcijańskich, to odsetek ten zmniejszy się do zaledwie 5 proc. Uważanie się za wierzącego, a nawet regularne uczestnictwo w praktykach religijnych nie dość, że często nie oznacza akceptacji wielu podstawowych prawd wiary, to nierzadko wiąże się z uznawaniem przekonań niezgodnych z nauczaniem Kościoła.

Dane: CBOS, ISKK